Thị trường mua bán – sáp nhập (M&A) tại Việt Nam đang có dấu hiệu hồi sinh trong những tháng cuối năm, với nhiều công ty công bố hoàn tất giao dịch.
Nhộn nhịp
Gần đây, các công ty lớn trên thị trường bước vào tầm ngắm với các giao dịch đáng chú ý. Một trong những diễn biến mới là Tập đoàn KIDO đang liên tục tăng cổ phần sở hữu tại Tập đoàn Hùng Vương, dẫn đến việc kiểm soát Hung Vuong Plaza.
Tính đến cuối tháng 8/2024, KIDO hoàn tất thỏa thuận, nâng tỷ lệ sở hữu tại Hung Vuong Corporation lên 75,39%. Động thái này đã biến Hung Vuong Corporation thành công ty con của KIDO, với Hung Vuong Plaza hiện thuộc quyền sở hữu của KIDO.
KIDO cũng góp mặt vào danh sách các thương vụ M&A trên thị trường ngành công nghiệp thực phẩm và dịch vụ ăn uống (F&B), với việc 51% vốn cổ phần tại công ty thành viên Kido Foods bán cho Nutifood. Kido Foods là một trong các hãng kem lớn nhất Việt Nam khi sở hữu 2 thương hiệu “đình đám”, quen thuộc với hàng triệu người tiêu dùng Việt là Celano và Merino.
Gia nhập thị trường kem Việt Nam từ năm 2003, sau hơn 20 năm phát triển, Kido Foods đã trở thành doanh nghiệp có thị phần số một mảng sản xuất, kinh doanh kem tại Việt Nam và liên tục giữ “ngôi vương” trong nhiều năm.
Thống kê của Euromonitor cho thấy, doanh số Kido Foods tăng trưởng ấn tượng theo từng năm, nắm giữ trên 40% thị phần từ năm 2019 đến nay, bất chấp sự cạnh tranh gay gắt của nhiều “ông lớn” trong và ngoài nước. Các số liệu từ Euromonitor cũng ghi nhận năm 2023, Kido Foods tiếp tục đứng đầu toàn ngành kem khi chiếm tới 46,7% thị phần. Trong đó, chỉ riêng Merino và Celano, hai thương hiệu này chiếm lần lượt 25,9% và 19,6% thị phần, cao hơn con số của đơn vị đứng thứ hai và thứ 3 trong bảng xếp hạng.
Hiện, Kido Foods sở hữu 2 nhà máy chế biến hiện đại với công nghệ tiên tiến, máy móc được nhập khẩu hoàn toàn từ châu Âu và Nhật Bản để đáp ứng nhu cầu kem cho toàn thị trường. Bên cạnh kem, doanh nghiệp này cũng ghi dấu ấn với các loại sữa chua dẻo có hương vị thơm ngon, chất lượng, bổ dưỡng, tốt cho sức khỏe của người sử dụng.
Theo ông Trần Bảo Minh, Phó chủ tịch Hội đồng Quản trị Nutifood, việc đầu tư vào Kido Foods cho phép Nutifood mở rộng sang lĩnh vực dinh dưỡng tốt cho sức khỏe qua các sản phẩm phục vụ nhu cầu thưởng thức. Thương vụ này cũng cho phép Nutifood làm chủ một hệ thống phân phối ngành hàng đông lạnh với hàng trăm ngàn tủ kem bao phủ rộng khắp từ điểm bán lẻ truyền thống, bán lẻ hiện đại, cho đến nhà hàng, khách sạn, các điểm vui chơi giải trí trên cả nước. Đó cũng là nền tảng cần thiết, giúp Nutifood mở rộng lĩnh vực qua ngành hàng đông lạnh một cách nhanh chóng và hiệu quả nhất.
Việc kết nạp thêm thành viên mới Kido Foods với 2 thương hiệu số 1 trong ngành kem tại Việt Nam là Celano và Merino hứa hẹn sẽ giúp Nutifood mở rộng hệ sinh thái sản phẩm, đáp ứng tốt hơn nhu cầu ngày càng đa dạng của người tiêu dùng, đặc biệt là ở phân khúc giới trẻ và người trưởng thành.
Một thỏa thuận quan trọng khác, thu hút sự quan tâm rộng rãi là thông báo gần đây về việc Mitsui & Co chính thức trở thành cổ đông chiến lược tại Tasco Auto, một công ty con của Tasco. Mặc dù giá trị chính xác vẫn chưa được tiết lộ, nhưng giao dịch này được cho là sẽ mang lại sự thúc đẩy đáng kể trong lĩnh vực công nghệ thông tin và vận tải.
Trong lĩnh vực logistics, Viconship gần đây đã hoàn tất việc mua lại cảng Nam Hải Đình Vũ, với khoản đầu tư gần 399,99 tỷ đồng (16 triệu USD) trong tổng số vốn điều lệ 400 tỷ đồng của CTCP Cảng Nam Hải Đình Vũ, tương đương 99,99% cổ phần.
Nửa đầu năm 2024, một loạt giao dịch quan trọng trong lĩnh vực bất động sản đã diễn ra. Trong đó, Nishi-Nippon Railroad (Nhật Bản) mua 25% cổ phần tại Dự án Paragon Đại Phước và Tripod Technology Corporation mua một lô đất công nghiệp rộng 18 ha từ Công ty cổ phần Sonadezi Châu Đức.
Các giao dịch M&A liên quan đến các công ty lớn trong ngành sẽ tạo động lực cho thị trường trong những tháng cuối năm.
Đầu tháng 9, Masan Group công bố kế hoạch đầu tư 200 triệu USD để mua lại 7,1% cổ phần của WinCommerce từ SK Group. WinCommerce điều hành một chuỗi bán lẻ bao gồm hơn 130 siêu thị WinMart và hơn 3.600 siêu thị mini WinMart+/WIN.
Tương tự, Sabeco công bố ý định phân bổ hơn 800 tỷ đồng để mua lại Công ty cổ phần Bia Sài Gòn Bình Tây (Tập đoàn Sabibeco). Giao dịch thành công sẽ nâng cổ phần của Sabeco tại Sabibeco lên 59,6%, tương đương gần 52,2 triệu cổ phiếu, đưa Sabeco trở thành công ty mẹ của Sabibeco.
Sau khi mua lại cảng Nam Hải Đình Vũ, Viconship cũng đang tìm cách thoái vốn khỏi CTCP Cảng dịch vụ dầu khí Đình Vũ. Công ty đặt mục tiêu bán toàn bộ 8,82 triệu cổ phiếu của mình tại CTCP Dầu khí Đình Vũ với giá chuyển nhượng tối thiểu là 88,2 tỷ đồng.
Nhiều giao dịch cũng được công bố trong tuần đầu tiên của tháng 9, bao gồm Công ty TNHH Dược phẩm ASKA (Nhật Bản) bày tỏ ý định mua lại 35% cổ phần của CTCP Dược phẩm Hà Tây.
Theo bà Trang Bùi, Tổng giám đốc điều hành Cushman & Wakefield Việt Nam, bất động sản công nghiệp là trọng tâm của các nhà đầu tư nước ngoài trong M&A, sau khi Mapletree Logistics Trust của Singapore gần đây đầu tư hơn 50 triệu USD mua 2 kho bãi hạng A tại các tỉnh Bình Dương và Hưng Yên. Ngoài ra, CapitaLand Investment có kế hoạch bơm thêm 70-110 triệu USD vào Việt Nam trong 2 năm tới để phát triển hoặc mua lại khu công nghiệp.
Dòng vốn bị chặn, theo đuổi M&A
Thoái vốn và M&A đang đóng vai trò là giải pháp quan trọng cho nhiều doanh nghiệp trong thời gian dài dòng vốn bị chặn.
Các tên tuổi có thể kể đến như CTCP Phát triển đầu tư xây dựng, Vinaconex, CTCP Phát triển bất động sản Phát Đạt, CTCP Tập đoàn xây dựng Hòa Bình, CTCP Đầu tư Nam Long và CTCP Đầu tư bất động sản VRC, cùng nhiều tên tuổi khác thoái vốn chiến lược khỏi các công ty con, công ty liên kết và tài sản thanh lý để ổn định dòng tiền.
Cụ thể, Xây dựng Hòa Bình đã thoái thành công toàn bộ cổ phần tại công ty con là Công ty TNHH Tư vấn thiết kế xây dựng Hòa Bình. Công ty cũng thoái toàn bộ cổ phần nắm giữ tại các công ty liên kết là Công ty cổ phần Cơ khí và Nhôm kính Anh Việt và Công ty cổ phần Jesco Hòa Bình.
Nam Long Investment thì hoàn tất việc chuyển nhượng 25% cổ phần tại Dự án Nam Long Đại Phước (diện tích 45 ha) cho đối tác Nishi Nippon vào tháng 6/2024, thu về gần 200 tỷ đồng (9,4 triệu USD) lợi nhuận sau thuế.
Tương tự, VRC Real Estate cũng chuyển nhượng thành công một phân khúc khu dân cư ADC tại phường Phú Mỹ, TP.HCM.
Bất động sản Phát Đạt cho biết, việc bán toàn bộ 49% cổ phần tại Công ty cổ phần Đầu tư bất động sản BIDICI gần như hoàn tất, mở ra cho công ty cơ hội tích lũy hơn 1.400 tỷ đồng để ổn định dòng vốn.
Vinaconex hoàn tất việc thoái vốn tại Cảng quốc tế Vạn Ninh, trị giá gần 199 tỷ đồng. Công ty cổ phần Vận tải và Xếp dỡ Hải An có kế hoạch thoái vốn tại Công ty cổ phần Dịch vụ cảng Lưu Nguyên Cái Mép (51,54% cổ phần, tương đương 124 tỷ đồng).
Các công ty khác như Tập đoàn Trung Nam, Sam Holdings và Vietnam Airlines cũng đang thoái vốn khỏi các công ty con.
SGI Capital nhấn mạnh rằng, chiến lược thoái vốn và bán tài sản là chìa khóa để các doanh nghiệp lớn tập trung vào những lĩnh vực kinh doanh cốt lõi và duy trì tăng trưởng lợi nhuận. Những tháng gần đây, lĩnh vực bất động sản và xây dựng đã chứng kiến một loạt giao dịch M&A.
Trong lĩnh vực bất động sản, M&A rất quan trọng đối với các công ty đang phải đối mặt với tình trạng thiếu tiền mặt. Giao dịch tập trung vào các dự án có pháp lý rõ ràng và tiềm năng tăng trưởng, dự kiến tăng mạnh vào cuối năm. Bất động sản công nghiệp được thiết lập để thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) từ các giao dịch M&A.
Mặc dù đã vượt qua đỉnh điểm của thách thức về thanh khoản, áp lực thị trường đang diễn ra sẽ cản trở các doanh nghiệp tận dụng lãi suất thấp. Đáng chú ý, cuối năm là thời điểm các công ty cần tái cấu trúc nợ phải điều hướng rủi ro thanh khoản và xem xét tăng việc thoái vốn và M&A để duy trì giá cổ phiếu, giữ chân các cổ đông lớn.
Ngoài ra, các chuyên gia nhấn mạnh, M&A bất động sản không chỉ là tích lũy tài sản, mà đã trở thành một động thái chiến lược để nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường của doanh nghiệp. Trọng tâm chuyển từ cạnh tranh và đối đầu sang đầu tư và hợp tác, hướng tới tạo ra giá trị chung để phát triển theo hướng tiến bộ.
Các chuyên gia dự đoán sẽ có sự gia tăng các hoạt động M&A bất động sản vào cuối năm nay. Giao dịch sẽ được thúc đẩy bởi cả doanh nghiệp trong và ngoài nước.
Thực tế, nhiều doanh nghiệp Việt Nam vẫn coi M&A là cách tăng trưởng nhanh, đặc biệt trong bối cảnh hiện nay. Doanh nghiệp có thể mua được dự án, với nền tảng sẵn có, sẵn nhân sự, dữ liệu người dùng của doanh nghiệp đối thủ với một mức giá hợp lý hơn trước, để có ưu thế và cạnh tranh hơn.
Đây là một chiến lược hay, ngày càng trở nên phổ biến tại Việt Nam. Các start-up cũng đang đi theo xu hướng này để tiết kiệm thời gian. Hơn nữa, cũng có nhiều start-up đang chật vật, muốn bán công ty của mình.
Bà Lê Hoàng Uyên Vy, Chủ tịch Câu lạc bộ Nhà đầu tư vốn tư nhân (Vietnam Private Capital Agency – VPCA) và CEO Do Ventures tin rằng, dòng vốn FDI mạnh mẽ, được hỗ trợ bởi các Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới (FTA), sẽ tạo môi trường thuận lợi hơn cho các hoạt động IPO và M&A tại Việt Nam trong tương lai. Những yếu tố đó giúp tăng cường sức hấp dẫn của thị trường, tăng khả năng tiếp cận vốn và thúc đẩy đổi mới sáng tạo, hợp tác chiến lược, đem đến tăng trưởng bền vững cho thị trường IPO và M&A.
Anh Hoa – Báo Đầu tư