Hành trình đổi mới công nghệ: Tốt – xấu song hành

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang trở thành trào lưu tất yếu ứng dụng vào các lĩnh vực đời sống, nhưng các tội phạm mạng cũng sử dụng AI dẫn đến những mối đe dọa phức tạp. Trí tuệ nhân tạo và tội phạm mạng là các thành tố xấu – tốt song hành trong quá trình phát triển đó.

Ông Byron Rader, Tổng giám đốc Khối ứng dụng và dịch vụ Microsoft châu Á – Thái Bình Dương, so sánh chỉ bốn năm trước, xu hướng vĩ mô xoay quanh dữ liệu lớn, đám mây, di động và mới khởi đầu của IoT (internet vạn vật). Năm 2017, công nghệ đã thiết lập nền tảng cho các xu hướng này và có những đột phá để thay đổi vận hành nền kinh tế, thúc đẩy tăng trưởng trong các ngành công nghiệp. Khung công nghệ cho tương lai đang hình thành để cách mạng hóa phương thức vận hành của doanh nghiệp, hướng tới những thách thức mới trong nền kinh tế số hóa đang gia tăng.

Do những thay đổi nhanh chóng, các doanh nghiệp buộc phải đẩy mạnh đổi mới để chuẩn bị cho tương lai, các công nghệ trở nên mở và dễ dàng thích nghi hơn. Theo Byron, hành trình đổi mới sẽ dựa vào động lực chính của nền kinh tế là giới trẻ. Khảo sát của Microsoft với 1.400 thanh niên khu vực châu Á – Thái Bình Dương (gồm Australia, Trung Quốc, Hồng Kông, Ấn Độ, Indonesia, Nhật Bản, Hàn Quốc, Malaysia, New Zealand, Philippines, Singapore, Đài Loan, Thái Lan và Việt Nam) thì 3 quan tâm hàng đầu về công nghệ là trí tuệ nhân tạo (AI), thực tế hỗn hợp (Mixed Reality) và IoT. Lợi ích lớn nhất mà những công nghệ này đem lại là giúp lớp trẻ gia tăng năng suất, hỗ trợ giao tiếp và cải thiện sức khỏe cũng như tinh thần.

Microsoft dự báo với dân số lớn của khu vực, nền kinh tế tăng trưởng nhanh và việc gia tăng tiêu chuẩn sống sẽ giúp làn sóng AI được giới trẻ nắm bắt tốt và nhanh chóng. Phát kiến công nghệ số 1 mà các công dân trẻ cảm thấy có nhiều ảnh hưởng nhất tới cuộc sống chính là AI: 39% muốn dùng xe hơi có kết nối hoặc không người lái; 36% nghĩ rằng các robot phần mềm tương lai sẽ giúp cải tiến năng suất và 19% tin tưởng robot sẽ là bạn đồng hành.

Vài năm trước AI vẫn còn là khái niệm “viễn tưởng” thì nay đã hiện diện trong đời sống thường ngày, có thể kể như ngôn ngữ, nhận dạng khuôn mặt, trợ lý ảo hoặc các dịch vụ dự đoán… AI tiến triển nhanh và được ứng dụng theo nhiều phương thức tiên tiến, được phát triển và vận hành để xử lý những dịch vụ chuyên sâu trong chăm sóc sức khỏe, xóa nghèo, khủng bố và vận chuyển tự động. Ví dụ ô-tô tự lái tại một số thành phố, nhà thông minh, các tiềm năng trong sinh học và di truyền học đang được khởi động trong chăm sóc y tế và hướng đến quản lý chăn nuôi.

Byron cho rằng các ngành công nghiệp sẽ tiếp tục thúc đẩy việc học máy như là một đồng minh chứ không phải là mối đe dọa. AI sẽ thúc đẩy các sáng kiến chuyển đổi kỹ thuật số trong nền kinh tế số mở rộng, đem lại ý nghĩa mới cho tự động hóa và phá vỡ nền tảng cho các giải pháp theo thời gian thực được hỗ trợ bởi công nghệ đám mây.

Tuy nhiên, bà Ann Johnson, Phó chủ tịch khối doanh nghiệp và an ninh mạng Microsoft, cho rằng nếu “Chúng ta có trí tuệ nhân tạo, nhưng kẻ xấu cũng có” và cảnh báo rằng các mã độc đang thích nghi rất nhanh, các tội phạm mạng sử dụng AI sẽ dẫn đến những mối đe dọa phức tạp hơn. Song song đó, các doanh nghiệp và các đơn vị phòng chống tội phạm mạng trang bị AI phân tích để có thể tiên đoán sớm các sự cố. Nếu sử dụng AI và công cụ học máy có thể phân tích nhanh hơn, vì vậy AI là bước chuyển đang được chờ đợi.

Các giải pháp học máy sẽ giúp cho an ninh không gian mạng thông minh hơn. Trong tương lai các nhà an ninh mạng có thể đưa ra cảnh báo như: “10 máy tính của trung tâm dữ liệu sẽ bị sập, hoặc một kết nối mạng có thể bị tấn công”. Việc hiểu biết tin tình báo về hiểm họa là nền tảng để giữ an toàn mạng cho châu Á và toàn cầu. Các tổ chức nắm chắc thông tin tình báo về hiểm họa có nhiều lợi thế nhờ dự đoán được những điều hacker sắp làm. Thông tin về hiểm họa có từ các công ty, hiệp hội, ngành công nghiệp và chính phủ đã gặp tấn công mạng. Cách tiếp cận tiên đoán sẽ giúp các tổ chức có thể ứng phó trước khi xảy ra sự cố.

Ở châu Á, các tấn công mạng không được phát hiện trung bình trong khoảng 500 ngày so với 100 ngày ở Hoa Kỳ. Các tổ chức có thể chi hàng triệu đô la cho công nghệ nhưng nếu không có an ninh sạch, việc mua gì không còn đảm bảo. Khoảng 85% các vi phạm nội bộ không phải là mã độc mà thường do nhiều người bất cẩn hoặc thiếu hiểu biết. Các tổ chức vì thế cần liên tục đào tạo nhân viên và lãnh đạo về phương thức phòng chống các bẫy như lừa đảo, đảm bảo mạng được sao lưu chính xác và có kế hoạch cập nhật về khắc phục thảm họa. “Luôn phải giả định rằng mình đã bị tổn hại. Cân nhắc kỹ về việc kẻ nào đó ở trong mạng 500 ngày sẽ hình dung được lượng thiệt hại họ có thể gây ra”, bà khuyến cáo.

Thành phần tội phạm mạng cũng đang thay đổi. Nếu 5 – 6 năm trước có thể phân chia hạng mục tội phạm như: tội phạm xuyên quốc gia, những người bị động cơ tài chính thúc đẩy tìm kiếm thông tin có giá trị để bán, hoặc những hacker nhằm nổi tiếng hoặc để tuyên truyền. Nhưng phân chia này ngày càng trở nên mờ nhạt. Đó là một ngành công nghiệp trị giá nhiều ngàn tỷ đô la và tội phạm đang cùng nhau làm việc theo những cách họ chưa từng làm trước đây.

Bà Johnson chia sẻ: trong tương lai nhiều công nghệ sẽ định hình nền kinh tế toàn cầu. Khái niệm thay đổi là hằng số duy nhất luôn đúng, đặc biệt là trong bối cảnh nền kinh tế luôn thay đổi và số hóa nhanh chóng. “Thế giới cần chấp nhận rằng tội phạm mạng sẽ không dừng lại, thậm chí tệ hơn. Vì vậy chúng ta cần hành động nhanh hơn”.